Psi nos niejednokrotnie potrafi nas zadziwić. Węch naszych czworonogów od lat wykorzystuje się do poszukiwania ludzi, znajdowania materiałów wybuchowych i narkotyków, a nawet do wykrywania chorób. W ostatnich latach coraz większą popularność zdobywają także psie sporty wymagające użycia nosa oraz zabawy węchowe dla psa. Czym jest nosework, jak zacząć treningi i co przygotować, by rozpocząć przygodę z tym sportem?
Nosework - co to właściwie jest?
Nosework jest jednym z najmłodszych i najszybciej rozwijających się sportów kynologicznych. Opiera się on na detekcji konkretnych zapachów i jest cywilną odpowiedzią na działalność psów służbowych, które uczą się wyszukiwać nielegalne substancje czy ładunki wybuchowe.
W obu przypadkach zadanie zwierzęcia jest takie samo - pies ma znaleźć źródło konkretnego zapachu. Różnica polega na tym, że nasze domowe czworonogi zamiast nielegalnych substancji czy materiałów niebezpiecznych uczą się wyszukiwać trzy zapachy: cynamon, goździk i pomarańczę. W zależności od szkoły nauka detekcji opiera się na olejkach eterycznych lub naturalnych, suszonych zapachach.
Nosework z psem - dlaczego warto?
Skąd tak duża popularność noseworku i zabaw węchowych z psem? Przede wszystkim jest to dyscyplina, która nie wyklucza żadnego psa. Trenować mogą psy chore, niepełnosprawne, starsze, reaktywne i agresywne. Z łatwością możemy dostosować warunki treningu w taki sposób, by każdy zwierzak mógł się w nich odnaleźć.
Co więcej, węszenie jest jedną z najbardziej naturalnych potrzeb psa. Węsząc zwierzak uspokaja się i reguluje swoje emocje. Dodatkowo, praca węchowa jest dla psa bardzo wyczerpująca, dzięki czemu możemy łatwo zmęczyć futrzaka, gdy nie mamy możliwości zapewnienia mu innych treningów czy dłuższych spacerów. Nosework jest także świetnym elementem resocjalizacji dla psów lękliwych, reaktywnych i borykających się z różnymi problemami behawioralnymi, ponieważ doskonale buduje pewność siebie i wycisza zwierzaka.
Jak zacząć nosework? Niezbędne przybory
Na początku treningów potrzebne nam będą właściwe akcesoria. Oprócz odpowiednio przygotowanych próbek zapachowych, potrzebować będziemy kilka rodzajów pojemników: metalowych puszek na próbki, plastikowych pojemników oraz kartonowych pudełek. Zarówno metalowe, jak i plastikowe opakowania powinny posiadać dziurki, które umożliwią lepsze rozprowadzenie zapachu.
Dodatkowo, istotne jest, by próbki zapachowe i tzw. pojemniki „gorące” (czyli te, które miały styczność z zapachem) były trzymane osobno, w miejscu niedostępnym dla psa. Należy również pamiętać, by nigdy nie używać pojemników „zimnych” do przechowywania próbki, ponieważ przesiąkną one jej zapachem.
Jak przygotować próbki zapachowe? Jeśli zdecydujemy się pracować na naturalnych składnikach, wystarczy wziąć kawałek kory cynamonu, kilka goździków i suszoną pomarańczę i gotowe. Z kolei jeśli chcemy pracować na olejkach eterycznych, musimy zaopatrzyć się w dodatkowy szklany słoik, bambusowe patyczki higieniczne i płatki bawełniane. Na początku na płatek nanosimy 2-3 krople olejku i umieszczamy go na dnie szklanego słoika. Przecinamy patyczki na pół i wrzucamy je do środka, a następnie odkładamy na 1-2 dni. Tak przygotowanych patyczków można używać przez około 3 miesiące, następnie trzeba odświeżyć próbki wymieniając płatek higieniczny na nowy.
Nosework dla początkujących - pierwsze treningi
Na początku powinniśmy zacząć od zapoznania psa z próbką zapachową i nauki oznaczania próbki. Robimy to na zasadzie nauki targetu - w jednej ręce trzymamy puszkę z próbką zapachową, w drugiej garść przysmaków treningowych. Jeśli pies zainteresuje się smakołykami - zamykamy rękę, uniemożliwiając dostęp do nagrody. Po czasie zwierzak powinien zainteresować się zapachem w drugiej ręce - wówczas mówimy hasło nagrody i wydajemy psu smakołyk kładąc go na puszce z zapachem. To ćwiczenie powtarzamy kilkakrotnie w czasie jednej sesji.
Następnie możemy wprowadzać kolejne utrudnienia - kładąc pojemnik na ziemi czy zmieniając jego położenie. Gdy pies już załapie, że za przystawienie nosa do puszki z zapachem dostaje nagrodę - przechodzimy do kolejnych etapów. Polega to na wprowadzeniu targetu plastikowego pojemnika, w którym ukryta jest puszka zapachowa, a w późniejszym czasie - dodaniu pojemników „zimnych”, w których nie ma zapachu. Początkowo trzymamy w dłoniach dwie puszki - w jednej „zimną”, w drugiej „ciepłą” i nagradzamy psa wyłącznie za zainteresowanie się zapachem. Z czasem możemy położyć pojemniki na ziemi i wprowadzić większą ilość „zimnych” próbek.
Zabawy węchowe dla psa w domu
Nie musimy skupiać się wyłącznie na noseworku, zwłaszcza jeśli nie planujemy zdawania egzaminów i brania udziału w zawodach. Zabawy węchowe z psem to świetna opcja dla każdego - zarówno dla tych, którzy na co dzień trenują nosework, myślą nad rozpoczęciem treningów, jak i tych, którzy po prostu chcą urozmaicić psu dzień. To szczególnie przydatne, gdy pogoda na zewnątrz nie nastraja pozytywnie, lub nasz psiak jest unieruchomiony w domu z powodu kontuzji. Wówczas gry i zabawy węchowe mogą pomóc psu zmęczyć nieco umysł i zaspokoić jego potrzeby eksploracji.
Jakie ćwiczenia węchowe dla psa można zaproponować pupilowi w domu? Przede wszystkim możemy wyposażyć się w różnego rodzaju maty węchowe i zabawki logiczne, które pomogą nam psa zmęczyć. Oprócz tego warto również nauczyć psa szukania przysmaków w pomieszczeniach, czy samemu tworzyć zabawki węchowe z wytłaczanek po jajkach lub starych prześcieradeł i skarpetek. Dla bardziej zaawansowanych wąchaczy dobrym pomysłem może być także nauka szukania np. torebek z herbatą.
Zabawy węchowe dla psa na spacerze
Także podczas spacerów możemy wprowadzić nieco urozmaiceń, które pozwolą szybciej zmęczyć naszego czworonoga. Jeśli trenujemy nosework i jesteśmy na wysokim poziomie zaawansowania możemy przenieść nasze treningi w miejsca z większą ilością rozproszeń, robiąc przeszukania w terenie. Jeśli nie - możemy również wykorzystać psi nos w różnych grach i zabawach.
Jednym z najprostszych zadań jest pochowanie smaczków w korze drzewa czy innych przeszkodach terenowych i zachęcenie zwierzaka, by je znalazł. Możemy także bawić się w szukanie zabawki schowanej w krzakach czy stercie liści, a także przedmiotów z naszym zapachem pozostawionych gdzieś w terenie. Takie zadanie będzie wymagało od psa nie lada wysiłku umysłowego i dodatkowo doskonale wpłynie na jego pewność siebie.
